xau and xa'u are the only word in selma'o XAU and XAhU, respectively. xau transforms an opening sentinel into it's terminator. xa'u is an all-purpose terminator that terminates the most recent sentinel --the current open clause. xau is a Magic Word.
Grammatically, xau converts any cmavo that opens a subordinate clause into it's terminator. To be grammatical the cmavo must, obviously, match. BE ... xau BE. But a clause can be closed automatically if a prior cmavo is matched, e.g. COI ... BE ... xau COI --both COI and BE are terminated.
(There could be also be third type, similar to xau, which closes all clauses up to first named sentinel. e.g. call it xao for this example, COI ... BE ... COI ... xao COI would close the first occurance of COI and everything in between.)
.i mi bajykla ti soi vo'i se'u ta
.i mi bajykla ti soi vo'i xau soi ta
.i mi bajykla ti soi vo'i xa'u ta
.i ti poi ke'a prenu ku'o cu barda
.i ti poi ke'a prenu xau poi cu barda
.i ti poi ke'a prenu xa'u cu barda
.i mi cusku lu mi'e djan. li'u
.i mi cusku lu mi'e djan. xau lu
.i mi cusku lu mi'e djan. xa'u xa'u
.i tu voi mi djica le nu mi ponse ke'a [kei] ku'o cu bloti
.i tu voi mi djica le nu mi ponse ke'a [kei] xau voi cu bloti
.i tu voi mi djica le nu mi ponse ke'a xa'u xa'u cu bloti
- 👎 xau is slightly longer, adding an additional syllable.
- 👎 Not an insignificant change to the language.
- 👍 Much easier to learn and remember.
- 👍 xau provides potentially helpful redundancy in utterances.
- 👍 Most terminators are elidable, so downsides are well mitigated.
In the transforms table below, wherever xau BE is used (where BE is any valid sentinel), xa'u can be used in it's place, unless otherwise indicated.
current becomes selma'o
------------------ --------------------- ---------- -----------------------------------
be ... be'o be ... xau be BE sumti attached to a tanru unit
coi ... do'u coi ... xau coi COI/DOI vocative phrases
co'o ... do'u co'o ... xau co'o
doi ... do'u doi ... xau doi
ju'i ... do'u ju'i ... xau ju'i
nu'e ... do'u nu'e ... xau nu'i
ta'a ... do'u ta'a ... xau ta'a
pe'u ... do'u pe'u ... xau pe'u
ki'e ... do'u ki'e ... xau ki'e
fi'i ... do'u fi'i ... xau fi'i
be'e ... do'u be'e ... xau be'e
re'i ... do'u re'i ... xau re'i
mu'o ... do'u mu'o ... xau mu'o
je'e ... do'u je'e ... xau je'e
vi'o ... do'u vi'o ... xau vi'o
ke'o ... do'u ke'o ... xau ke'o
fe'o ... do'u fe'o ... xau fe'o
mi'e ... do'u mi'e ... xau me'e
fi'o ... fe'u fi'o ... xau fi'o FIhO ad-hoc modal tags
tei ... foi tei ... xau tei TEI end composite lerfu (not elidable)
pe ... ge'u pe ... xau pe GOI relative phrases
po ... ge'u po ... xau po
po'e ... ge'u po'e ... xau po'e
po'u ... ge'u po'u ... xau po'u
ne ... ge'u ne ... xau ne
no'u ... ge'u no'u ... xau no'u
ke ... ke'e ke ... xau ke KE groups of various kinds
nu ... kei nu ... xau nu NU abstraction bridi
mu'e ... kei mu'e ... xau mu'e
pu'u ... kei pu'u ... xau pu'u
zu'o ... kei zu'o ... xau zu'o
za'i ... kei za'i ... xau za'i
ka ... kei ka ... xau ka
ni ... kei ni ... xau ni
jei ... kei jei ... xau jei
du'u ... kei du'u ... xau du'u
li'i ... kei li'i ... xau li'i
si'o ... kei si'o ... xau si'o
su'u ... kei su'u ... xau su'u
le ... ku le ... xau le LE/LA description sumti
la ... ku la ... xau la
lo ... ku lo ... xau lo
lei ... ku lei ... xau lei
loi ... ku loi ... xau loi
lai ... ku lai ... xau lai
le'i ... ku le'i ... xau le'i
lo'i ... ku lo'i ... xau lo'i
la'i ... ku la'i ... xau la'i
lo'e ... ku lo'e ... xau lo'e
le'e ... ku le'e ... xau le'e
pe'o ... ku'e pe'o ... xau pe'o PEhO forethought mekso
su'i ... ku'e su'i ... xau su'i VUhU mekso operators (polish notation)
pi'i ... ku'e pi'i ... xau pi'i
vu'u ... ku'e vu'u ... xau vu'u
fe'i ... ku'e fe'i ... xau fe'i
ju'u ... ku'e ju'u ... xau ju'u
pa'i ... ku'e pa'i ... xau pa'i
fa'i ... ku'e fa'i ... xau fa'i
gei ... ku'e gei ... xau gei
ge'a ... ku'e ge'a ... xau ge'a
de'o ... ku'e de'o ... xau de'o
te'a ... ku'e te'a ... xau te'a
fe'a ... ku'e fe'a ... xau fe'a
cu'a ... ku'e cu'a ... xau cu'a
ne'o ... ku'e ne'o ... xau ne'o
pi'a ... ku'e pi'a ... xau pi'a
sa'i ... ku'e sa'i ... xau sa'i
ri'o ... ku'e ri'o ... xau ri'o
sa'o ... ku'e sa'o ... xau sa'o
fu'u ... ku'e fu'u ... xau fu'u
si'i ... ku'e si'i ... xau si'i
va'a ... ku'e va'a ... xau va'a
re'a ... ku'e re'a ... xau re'a
noi ... ku'o noi ... xau noi NOI relative clauses
poi ... ku'o poi ... xau poi
voi ... ku'o voi ... xau voi
lu ... li'u lu ... xau lu LU grammatical quotations (not elidable)
lo'u ... le'u lo'u ... xau le'u LOhU non-grammatical quotations
li ... lo'o li ... xau li LI number sumti
la'e ... lu'u la'e ... xau la'e LAhE sumti qualifiers
lu'e ... lu'u lu'e ... xau lu'e
tu'a ... lu'u tu'a ... xau tu'a
lu'a ... lu'u lu'a ... xau lu'a
lu'i ... lu'u lu'i ... xau lu'i
lu'o ... lu'u lu'o ... xau lu'o
vu'i ... lu'u vu'i ... xau vu'i
na'ebo ... lu'u na'ebo ... xau na'e NAhE+BO
to'ebo ... lu'u to'ebo ... xau to'e
no'ebo ... lu'u no'ebo ... xau no'e
je'ebo ... lu'u je'ebo ... xau je'e
me ... me'u me ... xau me'u ME tanru units formed from sumti
nu'i ... nu'u nu'i ... xau nu'i NUhI forethought termsets
soi ... se'u soi ... xau soi SOI reciprocity
sei ... se'u sei ... xau sei SEI metalinguistic insertions
jo'i ... te'u jo'i ... xau jo'i JOhI mekso conversion constructs
na'u ... te'u na'u ... xau na'u NAhU
ni'e ... te'u ni'e ... xau ni'e NIhE
mo'e ... te'u mo'e ... xau mo'e MOhE
ma'o ... te'u ma'o ... xau ma'o MAhO
to ... toi to ... xau to TO parenthetical remarks
to'i ... toi to'i ... xau to'i
tu'e ... tu'u tu'e ... xau tu'e TUhE multiple sentences or paragraphs
vei ... ve'o vei ... xau vei VEI mekso parenthesis
- boi - (PA/BY) number or lerfu string
- vau - end simple bridi
- zo'u - end prenex
For every magic word, the interaction with other magic words must be clarified. This table covers the interactions of xau with other magic words, both alone and within their own grammatical contexts. Unless otherwise listed, either below or in the prior table, xau + word is considered ungrammatical. Note that in the table below, BE represents any of the sentinels from the above table (be thru vei).
| with | example | result |
|---|---|---|
| xau | ungrammatical; xau must have an sentinel after it to terminate | |
| xau | xau xau | ungrammatical unless in lo'u quote |
| bu | xau bu | .xau. letteral; bu binds with xau, not xau with bu |
| fa'o | xau fa'o | fa'o terminates speech regardless of xau |
| si | xau si | si erases xau |
| si | xau BE si | si erases both xau and BE --they are treated as one word |
| sa | xau sa xau | same as "xau si" |
| su | xau su | xau gets erased along with the whole discourse |
| li'u | xau li'u | xau is part of the quote |
| le'u | xau le'u | xau is part of the quote |
| zei | broda zei xau | zei binds broda with xau |
| zei | xau zei borda | zei binds xua with broda |
| zo | zo xua | zo binds with xua |
Since these sentinel markers make the old terminators unnecessary, it is expected that over time they would fall into disuse. While not something that would happen overnight, obviously, eventually they might be freed up for other uses --or even just left unused to provide some phonological gap in the lexicon. Certain terminators already get very little use, so those are the most likely to transition sooner. Others, such as li'u and le'u might never fall into disuse because they are used more regularly.
Changes to BNF are fairly straight-forward. For example,
KEhE-pre <- pre-clause KEhE spaces?
Becomes
KEhE-pre <- pre-clause (KEhE | XAhU | XAU KE) spaces?
Q: How can I use xau at the end of a lo'u quote?
A: Just repeat the xau, e.g. lo'u ... xau xau lo'u. Of course, you can still use the le'u terminator.
Q: What about using xau at the end of a lu quote?
A: I think that would be non-grammatical so wouldn't be allowed in any case.
Feel free to ask additional questions.
Special thanks to Latro, without whom I would had the first clue of where to even begin.