forked from ncase/trust
-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
words.html
1191 lines (1025 loc) · 34.5 KB
/
words.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<!--
THIS FILE HAS ABOUT 3,300 WORDS TO TRANSLATE
TRANSLATION NOTES:
When translating this thing, only edit the stuff that's BETWEEN the <tags>, like so:
<p id="still_english">hello</p>
=>
<p id="still_english">bonjour</p>
Also, DON'T change anything between the [square brackets], like so:
Number #[N]
=>
Numero #[N]
Exception to the "don't change tags" rule:
Feel free to move around the italics & bold tags, so that the emphasis
on the right phrases/words still makes sense!
<i>italics</i>
<b>bold</b>
Also, some HTML weirdness you might want to know:
& is an ampersand "&" sign
• is a dot
→ is a rightward-facing arrow
< is a "<" sign
ALSO! I'd love for you to credit yourself as a translator!
You can add your own name in the <p id="subtitle"> section
Thanks again!
~ Nicky Case
-->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - META STUFF - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="meta_title">
Güven'in Evrimi
</p>
<p id="meta_desc">
Neden ve Nasıl birbirimize güvendiğimizin oyun teorisini gösteren bir interaktif rehber.
</p>
<p id="meta_loading">
yüklüyor...
</p>
<p id="meta_on">
Açık
</p>
<p id="meta_off">
Kapalı
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - TITLE! - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="title">
GÜVEN'İN<br>
<span style="font-size:0.75em">EVRİMİ</span>
</p>
<p id="subtitle">
Oyun zamanı: 30 dakika • nicky case tarafından, temmuz 2017
<br>
Çeviri Ömer Saatcioglu
•
<a href="http://ncase.me/trust/">orijinal İngilizce versiyonu</a>
</p>
<p id="loading">
yüklüyor...
</p>
<p id="loading_done">
OYNA →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - INTRO! - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="intro">
Birinci Dünya Savaşı sırasında, barış ansızın oluştu.
<br>
Batı Cephesinde 1914 Noelinde oldu.<br>
Düşmanla dostane <i>olmama</i> kesin emrine rağmen, İngiliz<br>
ve Alman askerleri siperlerini bırakıp, savaş alanını geçip<br>
ölülerini gömmek, hediyeler değiş-tokuşu yapmak ve oyun oynamak<br>
için tarafsız bölgede toplandılar.
<br>
Öte yandan: 2017 yılındayız, Batı onlarca yıldır barış içerisinde ve,<br>
hayret, güven konusunda <i>sıçıyoruz</i>. Araştırmalar gösteriyor ki son<br>
40 yıl içerisinde her geçen gün insanlar daha az güveniyor. Yani, çelişki şurada
<br>
<b>Neden, barış zamanında bile, arkadaşlar düşman olabiliyor?<br>
Ve neden, savaş zamanında bile, düşmanlar arkadaş olabiliyor?</b>
<br>
<b>Oyun Teorisi</b>nin bizim güvensizlik salgınımıza ve bunu nasıl düzeltebileceğimize bir açıklık getirebileceğini düşünüyorum. Bunların hepsini anlayabilmek için...
</p>
<p id="intro_button">
...bir oyun oynayalım. →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - ONE OFF! - - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="label_you_cooperate">
sen<br>işbirlikçi
</p>
<p id="label_you_cheat">
sen<br>hilebaz
</p>
<p id="label_they_cooperate">
onlar<br>işbirlikçi
</p>
<p id="label_they_cheat">
onlar<br>hilebaz
</p>
<p id="label_you">
sen<br>↙
</p>
<p id="label_them">
öteki oyuncu<br>↘
</p>
<p id="oneoff_0_top">
<b>GÜVEN OYUNU</b>
<br>
Bir seçeneğin var.
Önünde bir makina var: makinaya 1 jeton atarsan,
<i>öteki oyuncu</i> 3 jeton alıyor - tersi de geçerli.
İkiniz de İŞBİRLİKÇİ (jeton atmayı) veya HİLEBAZ (atmamayı) olmayı seçebilirsiniz.
</p>
<p id="oneoff_0_btm">
<b>Diyelim ki, öteki oyuncu hilebaz ve jeton atmıyor.</b><br>
Ne yaparsın?
</p>
<p id="oneoff_1_cheated">
Kesinlikle! Söğüşçü neden seni söğüşlesin ki?
</p>
<p id="oneoff_1_cooperated">
Tabii ki, diğer yanağı çevir ki tokadı bir güzel yiyesin!
</p>
<p id="oneoff_1_top">
Eğer sen işbirliği yaparsan ve onlar hile yaparsa, onlar 3 jeton kazanırken sen 1 jeton kaybedersin. (Skor: -1 v. +3)
Fakat, her ikiniz de hile yapsaydınız, ne kazanacaktınız ne de kaybedecektiniz. (Skor: 0 v. 0)
<b>O yüzden, HİLE yapmalıydın.<b>
</p>
<p id="oneoff_1_btm">
<b>Ama diyelim ki öteki oyuncu işbirliği yapıyor ve jetonu atıyor.</b><br>
Şimdi ne yapmalısın?
</p>
<p id="oneoff_2_cheated">
Hayda, bu gaddarlık... ve de gerçek cevap!
</p>
<p id="oneoff_2_cooperated">
Yani, doğru yapılmasi gereken bir hamle gibi duruyor... <b> YOKSA DEĞİL Mİ?</b>
</p>
<p id="oneoff_2_top">
Çünkü ikiniz de işbirliği yaparsanız, ikiniz de 1 jetondan vazgeçip 3 tane kazanıyorsunuz. (Skor: +2 v. +2)
Ama hile yaparsan ve onlar işbirliği yaparsa, onların zararına karşılık sen 3 tane kazanıyorsun. (Skor: +3 v. -1)
<b>O yüzden, hala HİLE "yapmalıydın".<b>
</p>
<p id="oneoff_2_btm">
Ve çelişkimiz <i>işte burada</i> başlıyor.
Güven güzel bir şey, ama diğerlerinin senden faydalanmasına neden oluyor -- ya da siperden silahsız çıktığın anda vurulmana.
Bazen güvensizlik <i>mantıklıdır</i>!
Ama, eğer bu oyunu...
</p>
<p id="oneoff_button_next">
...birden fazla oynarsak? →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - ITERATED - - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="iterated_intro_top">
<b>Bu sefer, ciddi oynayalım.</b>
5 farklı rakiple oynayacaksın, her birinin kendi oyun "strateji"si olacak.
Her bir rakiple, 3 ve 7 arasında tur oynayacaksın.
(Öncesinden, sonuncu turun hangisi olduğunu bilmeyeceksin.)
Onlara güvenebilir misin? Ya da... Onlar <i>sana</i> güvenebilir mi?
</p>
<p id="iterated_intro_btm">
İlk <i>ciddi</i> hamleni seç. <b>Dikkatli seç.</b>
</p>
<p id="iterated_info_1">
Rakip: [X] / [Y]
</p>
</p>
<p id="iterated_info_2">
Toplam skorun:
</p>
<p id="iterated_score_start">
Ve toplam skorun...
</p>
<p id="iterated_score_1">
Yani, vay canına, aslında <i>acayip</i> kötü.
</p>
<p id="iterated_score_2">
Yani, hmmm, daha kötü olabilirdi!
</p>
<p id="iterated_score_3">
Yani, çok da kötü değil!
</p>
<p id="iterated_score_4">
Yani, baya iyisin!
</p>
<p id="iterated_score_5">
Yani, <i>Mükemmel</i> Tebrikler! Çok fazla vaktin varmış.
</p>
<p id="iterated_score_x">
...Nasıl yaptığınla ilgili bir fikrim yok.
</p>
<p id="iterated_score_end">
(En düşük ve en yüksek olası skor 7 ve 49 oluyor)
</p>
<p id="who_were">
Tamam da bu karşılıklı oynadığın bu garip karakterler kimlerdi?
</p>
<p id="character_tft">
<b>KOPYACI:</b>
Merhaba! Önce işbirliğiyle başlıyorum, sonra bir sonraki hamlemi rakibin hamlesi gibi yapıyorum.
</p>
<p id="character_all_d">
<b>HEP HİLEBAZ:</b>
<i>Büyük balık, küçük balığı yer</i>
</p>
<p id="character_all_c">
<b>HEP İŞBİRLİKÇİ:</b>
Hadi kanka olalım! <3
</p>
<p id="character_grudge">
<b>KİNCİ:</b>
Dinle, koçum. Şimdi ben işbirliği yaparım, yapmaya da devam ederim,
Ama, bir yamuğunu görürsem, SENİ EN DİBE SOKANA KADAR HİLE YAPARIM.
</p>
<p id="character_prober">
<b>DEDEKTİF:</b>
Önce, seni bir incelerim. İşbirliğiyle başlarım, sonra hile, yine işbirliği ve işbirliği.
Eğer, bana hile yaparak cevap verirsen, <span class="tft">KOPYACI</span> gibi oynarım.
Ama, eğer, hiç hile yapmazsan, <span class="all_d">HEP HİLEBAZ</span> gibi oynar senden faydalanırım.
Öğreneceksin, koçum Watson.
</p>
<p id="characters_teaser">
Şimdi, diyelim ki bu karakterler oyunu birbirlerine...
</p>
<p id="characters_button">
...karşı oynadı? →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - TOURNAMENT! - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="place_your_bets">
Turnuva zamanı!
Her bir karakter diğer bütün karakterlere karşı oynayacak:
Bu 10 eşleştirmeli maç ve her bir maç için de 10 tur olacak.
<br><br>
Sence, hangisi en yüksek <i>toplam</i> skoru alacak?
<b>Dikkatli düşün... ve sonra
BAHSİNİ OYNA:</b>
</p>
<p id="tournament_intro">
Şimdi, bahsini [CHAR]'dan yana kullandın!
Her bir maç üzerinden tek tek gidelim. ve turnuvanın nasıl gerçekleştiğini görelim...
</p>
<p id="first_match">
ilk maç →
</p>
<p id="next_match">
sonraki maç →
</p>
<p id="match_header_1">
<b>Maç #[N]:</b> [A] v. [B]
</p>
<p id="match_header_2">
<b>Tur:</b>
</p>
<p id="match_header_3">
<b>Toplam Skor:</b> [A] vs [B]
</p>
<p id="tournament_1">
Haa! Bu arada...
</p>
<p id="tournament_2">
...1. Dünya savaşındaki Noel ateşkesi hakkındaki hikaye hakkında süpheci olabilirsin.
Kesin bu bir raslantı, değil mi?
</p>
<p id="tournament_3">
Evet, ateşkes biraz dramatize edilmiş, ama <i>ne nadir ne de benzersizdi</i>.
</p>
<p id="tournament_4">
<i>Bütün</i> siperler barış yapmadılar tabii, ama geniş katılım vardı.
Birçok ön cephe bu fikri bağımsız olarak kendileri buldular, ve tekrar: yapmamaları yolunda kesin ve net emirlere <i>karşı çıkarak</i>.
</p>
<p id="tournament_5">
Ve aslında, Noelden <i>önce</i> bile, birkaç ön cephe çoktandır gayri
resmi ve gizli barış <i>yapmışlardı</i>.
</p>
<p id="tournament_6">
Buna <b>"Yaşa ve yaşamaya izin ver" sistemi</b> diyorlardı.
Basit anlatımla: beni vurma, ben de seni vurmayayım. Ve uygulanmış, birçok yerde!
</p>
<p id="tournament_7">
Hala süpheyle yaklaşıyor olabilirsin. Çoğu asker durduk yere düşmanla barış yapmaz.
Bu <i>siper</i> savaşının ne özelliği vardı ki?
</p>
<p id="tournament_8">
Şimdi, siperleri özel kılan şey şuydu:
neredeyse diğer savaş tiplerinin aksine,
<i>aynı askerlerle</i> her gün yüzleşmek zorundasın.
</p>
<p id="tournament_9">
<b>Tekrarlanan bir oyuna dönüşüyor.</b> Ve bu, <i>bütün</i> farkı ortaya çıkarıyor.
</p>
<p id="tournament_10">
Neyse, ve işte kazanan...
</p>
<p id="the_winner_is">
(Trampetler lütfen...) →
</p>
<p id="tournament_winner_1">
<b class="tft">KOPYACI!</b>
</p>
<p id="tournament_winner_2_yay">
Tebrikler, doğru ata bahsini oynadın.
</p>
<p id="tournament_winner_2_nay">
(Bahsine özürler, [CHAR].)
</p>
<p id="tournament_winner_3">
<span class="tft">Kopyacı</span> birçok isimle anılıyor.
Altın Kural, karşılıklı fedakarlık, dişe diş, ya da... <b> yaşa ve yaşamaya izin ver</b>.
İşte bu yüzden, barış 1. Dünya savaşındaki siperlerden ortaya çıkabiliyor:
<i>Aynı kişilerle</i> (aynı genelleyici bir "düşman" değil) aynı oyunu tekrar ve tekrar oynamak zorunda kaldığın zaman --
<span class="tft">Kopyacı</span> sadece çatışmayı kazanmıyor, savaşı kazanıyor.
<br><br>
Ama aynı oyun farklı turlarla değişiyorsa, yani şöyle oynarsak nasıl olur...
</p>
<p id="tournament_teaser">
...birden fazla <i>turnuvayla?</i> →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - EVOLUTION! - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="evolution_intro">
Şimdi, oyuncu nüfusu <i>zamanla evrilmesine</i> izin verelim. 3 adımlı dans olacak:
</p>
<p id="evolution_intro_1">
<b>1. TURNUVAYI OYNA</b><br>
Birbirleriyle oynayıp, skorlarını bir toplasınlar.
</p>
<p id="evolution_intro_2">
<b>2. KAYBEDENLERİ ELE</b><br>
En kötü 5 oyuncuya kapının yolları gözüksün. (Eşitlik varsa, aralarından rastgele seç)
</p>
<p id="evolution_intro_3">
<b>3. KAZANANLAR ÜRESİN</b><br>
En iyi 5 oyuncuyu klonla. (Eşitlik varsa, aralarından rastgele seç)
</p>
<p id="evolution_intro_footer">
...ve TEKRARLA, istediğin kadar.
Not: Kültürün evrilmesi için, insanların gerçek anlamıyla ölüp üremesine beklemeye gerek yok --
tek ihtiyacımız olan, "başarısız" davranışların ortadan kaybolması ve "başarılı" davranışların kopyalanması.
Peki şimdi...
</p>
<p id="evolution_intro_button">
...bunu uygulamalı görelim. →
</p>
<p id="evo_1">
Şimdi aşağıdaki gibi bir oyuncu nüfusuyla başlayalım:
15 <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>,
5 <span class="all_d">Hep Hilebaz</span>, ve
5 <span class="tft">Kopyacı</span>.
(<span class="grudge">Kinci</span> ve <span class="prober">Dedektif</span>i şimdilik görmezden gelelim.)
<br><br>
Turnuva-ele-üre dansını bir düzine civarında yapacağız.
Şimdi yeni bir bahis açalım! <i>Birinci</i> turnuvayı sence kim kazanır?
<b>BAHSİNİ OYNA, TEKRARDAN:</b>
</p>
<p id="evo_2_all_c">
Mantıklı, <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> herkesten daha fazla gibi duruyor...
</p>
<p id="evo_2_all_d">
Mantıklı, <span class="all_d">Hep Hilebaz</span>in, faydalanabileceği birçok <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> var...
</p>
<p id="evo_2_tft">
Mantıklı, <span class="tft">Kopyacı</span> önceki turnuvayı kazanmıştı, neden bir daha olmasın?...
</p>
<p id="evo_2">
Haklı çıktın mı bir bakalım:
</p>
<p id="label_play_tournament">
1) Turnuvayı oynat
</p>
<p id="label_eliminate_bottom_5">
2) En düşük 5'i ele
</p>
<p id="label_reproduce_top_5">
3) En yüksek 5'i üret
</p>
<p id="evo_3_all_c">
Heyhat, <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>,
<span class="all_d">Hep Hilebaz</span> tarafından ütüldü, şimdi sayıları da 5 arttı.
</p>
<p id="evo_3_all_d">
Ne yazik ki, sen haklı çıktın! <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> bu sefer kazandı, ve sayıları 5 kadar arttı.
</p>
<p id="evo_3_tft">
Heyhat, <span class="tft">Kopyacı</span> kazanmadı -- ama en azından
<span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> kadar kötü oynamadılar.
Sayıları 5 kadar artan <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> tarafından ütüldüler.
</p>
<p id="evo_3">
Ama bunu birkaç tur daha deneyelim...
</p>
<p id="evo_4">
<span class="all_d">Hep Hilebaz</span>, <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>nin
kesesinden hala büyüyor...
</p>
<p id="evo_5">
Ve şimdi, bütün <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>ler öldü.
Ama, bir saniye (van münüt)...
</p>
<p id="evo_6">
Tabii ki: <span class="all_d">Hep Hilebaz</span>lar kendi başarılarının kurbanı oldu!
Saf ve temiz <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>leri bir güzel kullandılar
ama şimdi hepsi gittikten sonra, temiz ama saf <i>olmayan</i> <span class="tft">
Kopyacı</span>larla baş başa kaldılar.
</p>
<p id="evo_7">
Sadece karşıdakinin hamlelerini kopyalayarak,
<span class="tft">Kopyacı</span> kendi aralarında temiz oynayabiliyor.
Sadece bu değil, bir de <span class="tft">Kopyacı</span> <span class="all_d">Her
zaman Hilebaz</span>a kendi zehirinden de tattırabiliyor.
</p>
<p id="evo_8">
Ve, sonuç olarak...
</p>
<p id="evo_9">
...<span class="tft">Kopyacı</span> dünyaya hakim oluyor.
</p>
<p id="evo_9_all_c">
Yani, bahsin gerçekten alakasızdı -- saf ve temiz <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>ler baştan kaybetmişlerdi - sonunda, <i>akıllı</i> formda bir
temizlik hüküm sürdü, ve <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> ezip geçildi.
</p>
<p id="evo_9_all_d">
Yani, kısa bir süreliğine haklıydın - <span class="all_d">Hep Hilebaz</span>
ilk birkaç turu kazandı, ama sonunda, harcamacı davranışları çöküşünü getirdi.
</p>
<p id="evo_9_tft">
Yani, uzun soluklu bakacak olursak, sen haklıydın - <span class="tft">Kopyacı</span> kazandı!
<span class="all_d">Hep Hilebaz</span> ilk birkaç turu kazanmış olabilir,
ama harcamacı davranışları çöküşünü getirdi.
</p>
<p id="evo_9_end">
Bu bana bir alıntıyı hatırlattı:
<br><br>
<i>"Günahlarımız tarafından cezalandırılız, onlar yüzünden değil."</i><br>
~ Elbert Hubbard
</p>
<p id="evo_9_btn">
(haa, bu arada...)
</p>
<p id="evo_10">
(...<span class="grudge">Kinci</span> ve <span class="prober">Dedektif</span>i geri koysak bile, sonuç değişmeyecek.)
</p>
<p id="evo_autoplay">
evrim sürecini başlat!
</p>
<p id="evo_autoplay_stop">
evrim sürecini durdur!
</p>
<p id="evo_10_followup">
(Not: bazen, birkaç <span class="grudge">Kinci</span> ortalıkta kalabiliyor,
çünkü, sadece <span class="grudge">Kinci</span> ve <span class="tft">Kopyacı</span> kalınca yenişemiyorlar.)
<br><br>
Sonuç olarak, oyun teorisinin matematiği bize bir şey söylüyor:
<span class="tft">Kopyacı</span>nın felsefesi,
"Başkalarına sana davranılmasını beklediğin gibi davran" sadece <i>ahlaki</i> değil bir de <i>matematiksel</i> bir gerçek.
Ancak...
</p>
<p id="evo_10_btn">
...bir problem var: →
</p>
<p id="evo_11">
Etrafına bak. Dünya bir sürü çakalla dolup taşıyor.
<br><br>
Eğer <span class="tft">Kopyacı</span> stratejisi gerçekten çok etkiliyse - ki 1. Dünya Savaşındaki siperlerde çatışan askerler de bağımsız olarak bu stratejiye evrildi, "yaşa ve yaşamaya izin ver" --
peki neden o kadar çok güvenilemeyen ve güvenmeyen insan var etrafımızda?
Güvensizlik salgınına neden olan nedir?
<br>
İpucu bü cümlede gizli. "<i>Bu</i> tekrarlanan güven oyunu."
Şu ana kadar, oyuncuları değiştirmekten bahsettik:
<i>Oyunu değiştirirsek</i> ne olur?
Bizi nereye götürür...
</p>
<p id="evo_11_btn">
...<i>Güvensizliğin</i> evrimi mi?
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - DISTRUST - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="distrust_1">
Her şey uçuruma yollanmadan önce, güzel bir şeyle başlayalım!
<span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> ile dolu bir dünya tasvir edelim. Sadece, bir tane <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> ve bir tane <span class="tft">Kopyacı</span> olsun.
<br><br>
Sağdaki düğmeyi kullanıp oyunu <b>BAŞLAT</b>, <b>adım-adım</b> git veya <b>tekrar başlat</b>. →
</p>
<p id="distrust_2">
Bildiğin gibi, <span class="tft">Kopyacı</span> şimdiki kurallarda uzun süre sonra mutlak kazanan oluyor!
<br><br>
Ama bu <i>şimdiki</i> kurallar ki oyuncular kendi aralarında <i>10</i> turluk maç yapıyorlar.
<span class="tft">Kopyacı</span> hala 7. turda kazanacak mı? 5 tur? 3? 2? 1?
<br><br>
Alttaki kaydıracı kullanarak, <b>turların sayısını değiştir</b>,
sonra oyunu <b>BAŞLAT</b> ve ne olacağını gör.
Deney yapmaktan çekinme!
</p>
<p id="distrust_2_end">
kurcalamayı bitirdikten sonra, tıkla:
</p>
<p id="distrust_3">
Gördüğün gibi, yeterince tur oynamazsan, (burda: 5 ve daha az)
<span class="all_d">Hep Hilebaz</span> baskın çıkıyor.
<br><br>
1985 yılında, Amerikalılara kaç yakın arkadaşınız var diye sorulduğunda,
en genel cevap "üç"tü. 2004 yılında, en genel cevap <i>"sıfır"</i>dı.
Farklı sosyal, ırk, ekonomik ve politik katmanlar arasında daha az arkadaşımız var, çünkü daha az arkadaşımız var -- nokta.
Kendin de keşfettiğin gibi,
<b>daha az "tekrarlanan etkileşim", daha fazla güvensizliğe</b> yol açıyor.
<br>
(hayır, TV, gazete, vb. yayınlar sayılmaz:
etkileşim <i>belirli bireyler</i> arasında <i>iki yönlü</i> olmalı.)
</p>
<p id="distrust_3_btn">
Beterin beteri var... →
</p>
<p id="distrust_4">
Güvensizliği tetikleyen, <i>başka</i> bir yol daha var.
Güven oyununun "ödülleri"ne bakacak olursak:
</p>
<p id="distrust_4_2">
Normal ödülde, <span class="tft">Kopyacı</span> kazanıyor.
Ama şimdi, <b>"ikisi de işbirlikçi" ödülünü +2'den +1'e çek</b>,
sonra da <b>BAŞLAT</b>a tıkla.
+1 hala ikisinin de hile yapmasından (0) daha <i>çok</i> olmasına rağmen...
ne oluyor?
</p>
<p id="distrust_4_note">
Değişik ödüllerle oyunu tekrar oynayıp dene!
Hazır olduğun zaman, tıkla:
</p>
<p id="distrust_4_note_2">
(Her bir maç için 10 tur oynatıyoruz.)
</p>
<p id="distrust_5">
Aynı şey oluyor:
Düşük "kazan-kazan" ödülü olunca, <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> başı çekiyor.
Oyun teorisi bu konuda iki güçlü fikre sahip:
<br><br>
<b>"Toplam-Sıfır oyunu".</b> Bu, maalesef, "bizim" kazancımız "onların" kaybı olmak zorunda diyebileceğimiz genel kabul gören inanış.
<br><br>
<b>"Toplam-Sıfır olmayan oyun".</b> Bu, insanların "kazan-kazan"a çevirmek için yüksek efor harcadıkları durum! (ya da en azından, kaybet-kaybet'ten kaçındıkları)
Toplam-Sıfır olmayan oyun olmadan, <i>güven evrilemiyor.</i>
Bahsi geçmişken,
şimdi güven evrilmesini engelleyen üçüncü ve sonuncu engele bakalım.
</p>
<p id="distrust_5_btn">
<s>Hatalar</s> Hatalar. →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - NOISE! - - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="noise_1">
<span class="tft">Kopyacı</span> çok düzgün biri olsa da, şu ana kadar bahsetmediğimiz çok büyük ve ölümcül bir zaafiyeti var.
Problemi anlamak için, şimdi iki tane <span class="tft">Kopyacı</span> kendi aralarında oynasın:
</p>
<p id="noise_1_end">
İyi olmak, ikisinin de öncelikli hamlesi:
</p>
<p id="noise_2">
ve haliyle, ikisi de birbirlerine olan nezaketinin karşılığını alıp, kıyamet kopana kadar hayat ne güzel şarkıları söyleyecek.
</p>
<p id="noise_2_end">
Ama, diyelim ki, iyilik yapayım derken...
</p>
<p id="noise_3">
<b>Yapma ya!</b>
<br>
Hatalar, yanlış iletişim, yanlış anlama -- gerçek hayatta, kazalar her zaman olur.
</p>
<p id="noise_3_end">
Ama diğer kişi bunun kaza olduğunu <i>düşünmezse</i>...
</p>
<p id="noise_4">
<b>Duble yapma ya!</b>
<br>
Diğer oyuncu, <span class="tft">Kopyacı</span> olduğu için karşılık vermek <i>zorundaydı</i>...
</p>
<p id="noise_4_end">
...ve sen, <span class="tft">Kopyacı</span> olarak da karşılık vermek zorundasın...
</p>
<p id="noise_5">
Yani, Seferoğulları ve Tellioğullarındaki gibi, iki <span class="tft">Kopyacı</span> ardı arkası kesilmeyen bir intikam girdabına girmiş oldu...
ve bu, çok uzun zaman önce olan basit bir yanlış anlama yüzünden oldu.
</p>
<p id="noise_5_end">
Trajik. Peki, bununla başa çıkabilecek <i>başka</i> tipte oyuncular...
</p>
<p id="noise_5_btn">
...olabilir mi? →
</p>
<p id="noise_characters">
Şimdi yeni yüzlerle tanışalım! (ya da yeni şapkalar, neyse)
</p>
<p id="character_tf2t">
<b>OLURCU KOPYACI:</b><br>
Merhaba! Ben <span class="tft">Kopyacı</span> gibiyim,
yalnız, bana iki kez üst üste hile yaptığın zaman ben de hile yapmaya başlarım.
Sonunda, ilki kaza olabilir. Kazalar olur kanka!
</p>
<p id="character_pavlov">
<b>BASİTÇİ:</b><br>
Merhaba! İşbirliğiyle başlarım.
İşbirliğiyle karşılık verirsen, hata da olsa ben de önceki <i>hamle</i>min aynısını yaparım.
Hileyle karşılık verirsen, hata da olsa ben de aynı önceki <i>hamle</i>min tersini yaparım.
</p>
<p id="character_random">
<b>RASTGELE:</b><br>
<i>Apaçi! Külhan beyi Lahmacun Pide! asdfjasdjhf kopuyoruz kanka!</i><br>
(Hile ya da İşbirlikçiyi eşit olasılıkta rastgele oynuyor!)
</p>
<p id="noise_characters_end">
Tamamdır, şimdi bunlar kendi aralarında turnuvada nasıl...
</p>
<p id="noise_characters_btn">
...anlaşıyor bir görelim →
</p>
<p id="noise_evo_1">
Bir düzineyle başlayalım.
<span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> karşısında eski kazanan adil <span class="tft">Kopyacı</span> ve üç yeni karakterler:
Affedici <span class="tf2t">Olurcu Kopyacı</span>,
Sıkıcı <span class="pavlov">Basitçi</span>, ve
Kopmuş <span class="random">Rastgele</span>.
<br><br>
Her bir maçta, oyuncuların küçük oranda hata yapma ihtimalleri var. (diyelim ki %5)
Sence şimdi kim en tepeye çıkacak?
<b>Dikkatli düşün, sonra da BAHSİNİ OYNA:</b>
</p>
<p id="noise_evo_2">
Tamam, oyunu [CHAR]'dan yana kullandın. Bakalım kim kazanacak!
Soldaki <b>BAŞLAT</b>a basarak, oyunu başlat,
ya da <b>adım-adım</b> git.
</p>
<p id="noise_evo_2_2_correct">
Haklı çıktın --
</p>
<p id="noise_evo_2_2_incorrect">
Yaklaştın ama, aferin yok --
</p>
<p id="noise_evo_2_2">
<span class="pavlov">Basitçi</span> kazanıyor!
Çünkü <span class="pavlov">Basitçi</span>, <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span>den faydalanmayı gayet iyi biliyor. İkisi de işbirlikçi olarak başlıyor, ama <span class="pavlov">Basitçi</span> hata yapıp hile yaparsa, <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> karşılık vermediği için,
<i>hile yapmaya devam ediyor</i>.
</p>
<p id="noise_evo_2_2_btn">
Bir daha deneyelim...
</p>
<p id="noise_evo_3">
...öncekinin aynısı, yalnız yarım <span class="all_c">Hep İşbirlikçi</span> yerine,
yarım <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> olsun. Acımasız ve düşmanca bir ortam olsun.
<br><br>
Şimdi sence kim kazanır? <b>Düşün, ve BAHSİNİ OYNA:</b>
</p>
<p id="noise_evo_4">
[CHAR] üzerine oynadın. Tekrar oyunu başlatalım...
</p>
<p id="noise_evo_4_2_correct">
Haklı çıktın --
</p>
<p id="noise_evo_4_2_incorrect">
İyi tahmin, ama başka biri kazandı --
</p>
<p id="noise_evo_4_2">
<span class="tf2t">Olurcu Kopyacı</span> kazandı, bu sefer!
Daha <i>kötü niyetli</i> bir ortamda başlamasına rağmen kazanması şaşırtıcı!
<span class="tf2t">Olurcu Kopyacı</span>,
<span class="tft">Kopyacı</span>nın daha affedici versiyonu, en başarılı olan oldu! (not: <span class="tf2t">Olurcu Kopyacı</span> o kadar bağışlayıcı ki <span class="tft">Kopyacı</span>ları da <i>tamamen</i> ortadan kaldırmıyor, paylaşıyor.)
<br>
Bu durumda, azıcık "yanlış anlama" (her bir tur için %5 ihtimal), daha <i>bağışlayıcı</i> bir durumu ortaya çıkarabiliyor. Ama, yanlış anlamanın her seviyesinde...
</p>
<p id="noise_evo_4_2_btn">
...bu oluyor mu?
</p>
<p id="noise_evo_5">
<b>Aşağıdaki kaydıracı kullanıp "yanlış anlama" seviyesini değiştir, ve BAŞLAT'a tıkla.</b>
%5'te, <span class="tf2t">Olurcu Kopyacı</span> kazanıyor.
%0'da ne oluyor? ya da %20? ya da %50 (%50'e kadar çıkıyor, çünkü bu noktadan sonra <i>her</i> hamle yazı tura atışı oluyor.)
</p>
<p id="noise_evo_5_continue">
Denemeyi bitirdikten sonra, tıkla:
</p>
<p id="noise_evo_6">
Sonuç şunun gibi oluyor:<br>
<b>%0'da,</b> adil <span class="tft">Kopyacı</span> kazanıyor!
<b>%1 ve %9 arasında,</b> bağışlayıcı <span class="tf2t">Olurcu Kopyacı</span> kazanıyor!
<b>%10 ve %49 arasında:</b> hileci ve acımasız <span class="all_d">Hep Hilebaz</span> kazanıyor.
<b>%50'de,</b> <i>kimse kazanmıyor.</i>
<br><br>
Bu yüzden, "yanlış anlama" güven için ilginç bir engel oluşturuyor:
<i>Az</i> olması, bağışlayıcılık getiriyor,
ama <i>çok fazla</i> olması, genel anlamda bir güvensizlik getiriyor!
Bana göre, modern medya teknolojileri
her ne kadar iletişimi arttırmak için yardımcı olduysa da,
<i>yanlış anlama</i>yı arttırmış durumda.
<br><br>
Son olarak, <i>bütün</i> değişkenlerle deneyimizi tekrar yapalım.
Hadi oyna,
</p>
<p id="noise_evo_6_btn">
...yaz boz tahtasında!
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - SANDBOX! - - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="sandbox_population">
Oyuncuların dağılımıyla başla:
</p>
<p id="sandbox_payoffs">
Bire bir oyunlardaki ödül:
</p>
<p id="sandbox_reset_payoffs">
resetle
</p>
<!--
When translating the following, keep the "[N]", with square brackets,
as a placeholder for the number. Some of these need double-translations,
one for the plural version, one for the singular version.
-->
<p id="sandbox_rules_1">
Her bir maç için [N] tur oyna:
</p>
<p id="sandbox_rules_1_single">
Her bir maç için [N] tur oyna:
</p>
<p id="sandbox_rules_2">
Her bir turnuvadan sonra, en düşük [N] oyuncuyu ele ve en yüksek [N] oyuncuyu üret:
</p>
<p id="sandbox_rules_2_single">
Her bir turnuvadan sonra, en düşük [N] oyuncuyu ele ve en yüksek [N] oyuncuyu üret:
</p>
<p id="sandbox_rules_3">
Her bir turda, oyuncunun %[N] kadar hata yapma ihtimali var:
</p>
<p id="sandbox_end">
<b>NOTE: Yaz boz tahtası tamamiyle opsiyonel.</b>
İstersen oyna istersen de bir sonraki bölüme geç. Bitirdiğin zaman, bir özet geçelim...
</p>
<p id="sandbox_end_btn">
bugün ne ögrendik! →
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - CONCLUSION! - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="conclusion_0">
Oyun teorisi bize güven'in evrilmesi için üç şeyin gerekliliğini gösterdi:
</p>
<p id="conclusion_1_a">
1. TEKRARLANAN ETKİLEŞİMLER
</p>
<p id="conclusion_1_a2">
Güven ilişkiyi ayakta tutuyor,
Ama güvenin oluşması için, <i>öncesinden</i> ilişkinin tekrarlanacağı bilgisini bilmen gerekiyor.
</p>
<p id="conclusion_2_a">
2. OLASI KAZAN-KAZAN DURUMU
</p>
<p id="conclusion_2_a2">
Toplam-Sıfır olmayan bir oyun oynamak zorundasın,
yani, iki oyuncunun da en azından kazan-kazan'da tatmin olabileceği bir oyun.
</p>
<p id="conclusion_3_a">
3. DÜŞÜK YANLIŞ ANLAMA
</p>
<p id="conclusion_3_a2">
Yanlış anlamaların seviyesi <i>çok</i> yüksekse, güven ortamı bozuluyor.
Ama, ortamda düşük yanlış anlama varsa, <i>daha</i> bağışlayıcı bir ortama dönüşüyor.
</p>
<p id="conclusion_4">
Tabii ki, gerçek dünyada güven bunların daha fazlasından etkileniyor.
İtibar, ortak değerler, sözleşmeler, kültürel belirleyiciler falan filan.
Ve unutmayalım ki...
</p>
<p id="conclusion_btn">
...<i>en</i> önemli ders. →
</p>
<p id="outro_1">
<i>Bu</i> oyun teorisinden alacağımız bir tane önemli ders varsa,<br>
o da:
<br>
<b>oyuncuların hamleleri oyun kurallarını belirliyor.</b><br>
Bugünkü problemimiz sadece insanların güven yitirmesi değil,<br>
bizim <i>çevremiz</i> de güvenin oluşmasına karşı duruyor.
<br><br>
Bu gülünç ve safça gözükebilir -- biz kendi çevremizin "salt" ürünleriyiz --
ama oyun teorisinin bize hatırlattığı gibi, <i>bizler</i> her birimizin çevresiyiz.
<b>Kısa dönemde, oyun oyuncuları şekillendiriyor. Ama, uzun dönemde, bizler oyunu şekillendiriyoruz.</b>
<br><br>
Yani, güvenin oluşması sağlayacak şartları oluşturmak için, <i>sen</i> elinden geleni yap.
İlişkiler kur. Kazan-kazan'a oyna. Düzgün iletişim kur.
Belki o zaman, birbirimize ateş etmekten vazgeçip siperlerden çıkarız ve
tarafsız bölgede toplanırız...
</p>
<p id="outro_1_btn">
ve şunu ögren...
</p>
<p id="outro_2">
...yaşa ve yaşamaya izin ver.
</p>
<p id="outro_2_credits">
"Karşılıklı Siperlerdeki Noel Ateşkesi"
AC Michael tarafından çizildi.
<i>The Illustrated London News</i>'da basıldı, 9 Ocak 1915.
</p>
<p id="outro_2_btn">
<3
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - - CREDITS! - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="credits">
<span class="credits">
Oluşturan:<br>
<span class="big">NICKY CASE</span><br>
<a href="http://ncase.me/" target="_blank">Diğer b.kşeylerime bak</a>
•
<a href="https://twitter.com/ncasenmare" target="_blank">Twitte takip et</a>
<br>
<a href="https://github.com/ncase/trust/#play-it-here-httpncasemetrust" target="_blank">müzik ve kaynak kodunu indir</a>
<span class="divider"></span>
robert axelrod'un 1984'teki <br>
<span class="big">"İŞBİRLİĞİNİN EVRİMİ"</span> kitabından uyarlama,<br>
<br>
<a href="notes" target="_blank">bu oyun için dipnotlarımı oku</a>
<span class="divider"></span>
<span class="big">Benim PATREON Destekçilerime</span><br>
çokça sevgi ve teşekkürler
<a href="peeps" target="_blank">onları şöyle çizdim</a>
•
<a href="https://www.patreon.com/ncase" target="_blank">patreon'da bana bozukluk atın! <3</a>
<span class="divider"></span>
p.s: oynayarak-öğrenme hakkında daha fazla bilgi için<br>
bakın
<a href="http://explorabl.es/" target="_blank">keşfedilebilir açıklamalar</a>!
</span>
</p>
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<!-- - - - - THE PLAYERS - - - - - - -->
<!-- - - - - - - - - - - - - - - - - -->
<p id="label_tft">Kopyacı</p>
<p id="label_short_tft">
kopyacı
</p>
<p id="icon_tft">
<span class="tft">
<span class="icon"></span>
<span class="icon_label">Kopyacı</span>
</span>
</p>
<p id="label_all_d">Hep Hilebaz</p>
<p id="label_short_all_d">
hilebaz
</p>
<p id="icon_all_d">